Sigaranın Organlarımıza Zararları...!

Değerli okuyucular, bu yazımızda sizlere sigaranın insan vücudu üzerindeki, organ ve sistemlerdeki zararlı etkilerini kısaca özetlemek istiyorum. Sigaranın başta akciğer ve kalp olmak üzere pek çok organ üzerinde zararlı etkileri vardır. Bunların bazılarından bahsedecek olursak;

-         Akciğer: Sigara nefes borularını ve akciğerleri çalışamaz hale getirerek kanın yeteri kadar oksijenlenmesini önler ve vücutta kirli kanın dolaşmasına yol açar. Yıllar itibariyle solunum yollarında biriken katran ve diğer zararlı maddeler öksürük, balgam ve nefes darlığına yol açar. Bu nedenle pek çok hasta hayatını oksijen tüpüne ve yatağa  bağımlı olarak geçirmek zorunda kalır. Ayrıca akciğer kanserinin sebebi  %90 sigaradır. Sigara içenlerde akciğer kanseri riski içmeyenlerden 20 kat fazladır. Maalesef ülkemizde her yıl 40.000 kişide akciğer kanseri tespit edilmektedir.

-         Kalp: Damarlarda tıkanma ve buna bağlı olarak kalp krizi gelişmesi. Kalp krizlerinin %25'inden sigara sorumludur. Sigara içenlerde kalp krizi geçirme riski 3 kat artmaktadır. Sigara kalp üzerinde gerçekten yıkıcı etki yapar. Nikotinin damarlara yaptığı tıkayıcı etkiden en çok kalp damarları etkilenir, bu da kalp krizini tetikleyen en önemli sebeptir.

-         Sindirim sistemi: Mide ve oniki parmak barsağı ülseri, mide kanseri, yemek borusu kanseri, pankreas kanseri, reflü hastalığı.

-         Üreme sistemi: Rahim kanseri, kısırlık, çocuk düşürme, sağlıksız bebek doğurma, erken menopoz, cinsel güç kaybı.

-         Ağız, boğaz: Tat alma duyusunda azalma, ağız kokusu, dişlerde sararma, boğaz iltihabı, boğaz kanseri, dudak ve dil kanseri.

-         Diş eti ve diş çevresi kemik dokusunda  tahribat.

-         Burun: Koku alma duyusunda azalma.

-         Göz: Sigara içenlerde göz bozuklukları ve katarakt içmeyenlere göre %40 daha fazla görülmektedir.

-         İdrar yolları: Prostat ve mesane kanseri.

-         Kemikler: Sigara kemik yoğunluğunu azaltarak kemiklerin erimesine ve kırıklara yol açmaktadır.

-         Damarlar: Sigara, kan dolaşımını ve damarları ciddi şekilde etkiler, damarlarda daralma ve tıkanma meydana gelir. Beyin damarlarının tıkanmasına bağlı olarak felç, bacak damarlarındaki tıkanmalara bağlı olarak uzun süre iyileşemeyen yaralar ve gangren gelişir. Bu durum bazen bacağın kesilmesini gerektirecek kadar ciddi boyutlara ulaşır.

-         Cilt: Ciltte kuruma ve kırışıklıklar, sedef hastalığı.

Değerli okuyucular,  sigaradan uzak durulacak, denenmeyecek, denendiyse bile alışkanlık haline gelmeden terk edilecek. Çünkü alışkanlık haline gelince hem nikotin bağımlılığı hem de davranışsal bağımlılık gelişiyor ve bırakılması çok daha zor oluyor.  Sigarayı bırakmadaki sıkıntılar nelerdir? Niçin insanlar bu kadar zorlanıyor?

Gerçekten de sigara hem fiziksel hem de psikolojik olarak bağımlılık yapmaktadır. Yani sigara içilmediği zaman vücutta az veya çok nikotin eksikliğine bağlı problemler görülür. Sigara bırakanlarda bu süre yaklaşık 3 hafta  kadardır. Bu nedenle sigara bırakılan ilk ay önemlidir ve sıkıntılı geçebilir. Sigara bırakma çabası içindeki her 3 kişiden 2’sinde uykusuzluk veya uykuya eğilim,  huzursuzluk, sinirlilik hali, gerginlik, baş ağrısı, ağız kuruluğu, kabızlık gibi belirtiler görülür. Ancak kişi günler geçtikte rahatladığını hisseder. Tekrar sigaraya başlama oranının yüksek olduğu bu dönem geçildikten sonra başarma ihtimali yükselmektedir.

Diğer taraftan işin bir de psikolojik boyutu vardır. Hani bazıları derler ya ‘ben dudak tiryakisiyim veya benimki el alışkanlığı’ diye. Gerçekten de sigara içme işi zamanla bir davranış alışkanlığı haline geliyor, hatta kişi üzerinde sigara taşımazsa veya arkadaşına sigara tutmazsa bir eksiklik hissediyor. Kişi yemek yedikten sonra, çay veya kahvenin yanında veya değişik ortamlarda sigarayı arar hale geliyor. Sigarayı bırakmak için işte bu davranış bozukluğunun da giderilmesi gerekiyor, bunlarla da mücadele edilmesi gerekiyor.

Sigarayı bırakma kararında olan kişi şunu bilecek, bu süreçteki zorluklar nikotinden kaynaklanan yoksunluk belirtileridir, kendi kişilik zayıflığından, irade eksikliğinden değildir. Bu nedenle hiçbir şekilde ve hiçbir zaman kendine olan güvenini kaybetmemelidir. Sigara bırakma girişiminiz başarısız olsa bile kendinize güveninizi yitirmeyin, daha kararlı bir şekilde tekrar deneyin, sonunda başaracaksınız ve kazanan siz olacaksınız.

Sigarayı bırakma sürecinde kişiye yardımcı olabilecek yöntemler var mıdır?

Evet eksikliği hissedilen nikotini yerine koymak gayesi ile bant, sakız, burun spreyi veya ağızdan alınan bazı maddeler vardır. Bunlar doktor kontrolünde kullanılması gereken ilaçlardır. Bunların dışında tıbbi olmayan, etkinliği ispatlanmamış bazı yöntemlerden de bahsedilmektedir. Ancak bunlar  tavsiye edilmemektedir.

Esas olarak sigara bırakma sürecinde hobilerinize yönelin, spor yapın, balığa gidin, gazete, kitap okuyun, bulmaca çözün, merakınız varsa bir enstrüman çalmaya çalışın, bağ bahçe varsa toprakla uğraşın.

Dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus şudur; sigarayı bırakırsanız, ‘korktuğum gibi değilmiş, istediğim zaman bırakabiliyormuşum ‘ diyerek tekrar bir sigara yakmayın. Aldığınız olumlu sonuçlar süratle geriye döner ve baştan başlamak zorunda kalırsınız. Sigarayı bir kez bırakmayı başardıysanız artık asla sigarayı tekrar içmemelisiniz.

Sigarayı bırakma gayreti içinde olanlara basit önerilerde bulunur musunuz?

-          İçinizde sigara içme arzusu geçiyorsa 10 kez derin nefes alıp verin. Basit egzersiz hareketleri  yapın.

-          Yemekten sonra sigara içme isteği gelirse sofrada oyalanmayın, gidip dişlerinizi fırçalayın, duş alın.

-          İş ortamında sigara içme isteği gelirse işinize daha fazla odaklanmaya çalışın.

-          Bu dönemde beslenmenize de dikkat etmeniz doğru olacaktır. Nikotin iştahı kestiği için sigarayı bırakanlarda iştah artar ve bu dönemde kişi ortalama 5 kilo alır. Bu nedenle sebze ve meyve ağırlıklı beslenme rejimi uygulamak ve yeterince su içmek önemlidir.

Sigarayı bırakmanın sosyoekonomik faydaları nelerdir?

-          Çevrenizde  sizin sigara içmenizden rahatsız olanlar (çocuğunuz, eşiniz, çalışma arkadaşınız) rahatlayacaklardır.

-          Başta kendi aile çevreniz olmak üzere çevrenizdekilere iyi örnek olabileceksiniz.

-          Eviniz, arabanız, elbiseleriniz sigara kokmayacak.

-          Sigaraya her ay ödediğiniz para ile bir eksiğinizi giderebileceksiniz. Özellikle karı-koca sigara içilen bir evde sigaranın bırakılması ev ekonomisine ciddi bir katkıda bulunacaktır.

-          Sigara nedeniyle oluşan hastalıklardan uzak kalacağınız için, sağlık harcamalarınız da azalacaktır.

Değerli okuyucular yapılan araştırmalarda sigarayı azaltarak bırakmaya çalışanlarda başarı oranı ancak % 6 iken, birden bire kesin karar vererek bırakmada başarı %80 dir. Hepinize sigarasız sağlıklı günler dileklerimle….

Sağlıklı günler dileklerimle…                                                                                                      

Prof.Dr.Erdoğan Sözüer                                                                                                                                   Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı