İshali Hafife Almayın Çünkü Öldürücü Olabilir...!

Değerli okuyucular, bu gün sizlere özellikle yaklaşan yaz aylarında sıklıkla karşılaştığımız ishal probleminden bahsedeceğim. İshal rahatsızlığı bazen salgınlar halinde yayılarak kitleleri ilgilendiren ciddi bir toplum sağlığı problemi haline gelebilir. Özellikle okul, kışla, yurt, tatil bölgeleri gibi pek çok kişinin bulunduğu yerlerde çabucak yayılma riski vardır. İshal’in diğer önemli bir yanı da kısa süre içinde ciddi sıvı ve elektrolit kaybına yol açarak  insan hayatını tehdit edici boyutlara ulaşabilmesidir. Bu nedenle ishalin ne olduğu, sebepleri, tanısı, tedavisi ve koruyucu önlemler ile ilgili sizlere bazı bilgileri aktarmak istiyorum.

 

İshal nedir?
Tıbbi tarif olarak günde 4-6 defa bol miktarda sulu, şekilsiz, gevşek dışkı çıkartılmasıdır.  Normalde dışkı kuru ve şekilli iken, ishal durumunda içerdiği aşırı su miktarı nedeniyle şekilsiz olur. Bazen ishal kanlı olabilir veya sümük gibi köpüklü bir materyal ihtiva edebilir. Bu belirtilerin hepsi ayrı ayrı önemlidir ve duruma göre farklı hastalıklar düşünülmelidir. Özellikle:

-          İshal 24 saat azalma eğilimi göstermeden devam ediyorsa,

-          Yüksek ateş, titreme, terleme, bulantı ve kusma, karın ağrısı varsa,

-          Dışkıda kan görüldüyse                 hemen bir sağlık kuruluşuna baş vurulmalıdır.

 

İshalin yaygın sebepleri nelerdir?

İshale neden olan pek çok durum mevcuttur.

-          Bazı mikropların yol açtığı ishaller.  Yaz ishalleri de bu gruptandır.

-          Bazı mide-barsak hastalıkları (gastroenterit)

-          Bazı hormonal hastalıklar

-          Brsakların iltihabi hastalıkları

-          Gıda zehirlenmeleri

-          Barsak komşuluğunda ortaya çıkan tümöral durumlar

-          Aşırı ve ani ısı değişimleri de ishale neden olabilir.

-          Heyecanlanma, üzüntü, korku, stres gibi durumlar da ishale neden olabilir.

-          Başta antibiyotikler olmak üzere çeşitli ilaçlar ishale yol açabilir.

 

İshal nedeniyle hastaneye başvuran bir hastada ilk tespit edilmesi gereken durum hastanın ne miktarda sıvı ve elektrolit (tuz) kaybettiğinin belirlenmesi ve bu duruma yol açan sebebin araştırılmasıdır. Bunun için bir taraftan hastanın kayıpları yerine konulmaya çalışılırken tanısal işlemler de birlikte yürütülmelidir. Ciddi sıvı kayıpları dolaşım sistemini etkilediği için başta böbrek, karaciğer, akciğer, beyin, sinir sistemi olmak üzere tüm organlar ve sistemler etkilenir. Bu nedenle sıvı ve elektrolit kayıpları düzenli ve süratli bir şekilde yerine konulmalıdır. Aksi halde hastanın kaybedilme durumu dahil her türlü sonuç ortaya çıkabilir.

 

Diğer taraftan ishale yol açan sebebin araştırılması da çok önemlidir. Çünkü bir taraftan kayıplar yerine konurken ishal devam ederse hasta kısır ir döngüye girer, yani  bir taraftan sıvı alan bir hasta bu sıvıları barsak yoluyla tekrar kaybeder. Bu nedenle ishalin de durdurulması gerekmektedir. Bunun için önce hastanın detaylı bir şekilde hikayesinin öğrenilmesi gerekmektedir.

-          İshal ne zamandır var?

-          Son 24 saatteki sayısı, kıvamı, miktarı, kan içerip içermediği?

-          Daha önceden böyle bir durumun olup olmadığı?

-          İshal olmadan önce aldığı gıdalar ve içtikleri?

-          Vücudunun başka bir yerinde bir rahatsızlık olup olmadığı?

-          Herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadığı?

-          Karın ağrısı varsa, ne tür bir ağrı olduğu, karnının neresinde olduğu, ağrının süresi?

-          İshal ile birlikte bulantı ve kusma olup olmadığı?

 

İyi bir hikaye alındıktan sonra hekimin yapacağı muayene de çok önemlidir. Hekim hem karın muayenesi yaparak karın içi organlar hakkında bilgi sahibi olmaya çalışır hem de sıvı eksikliğinin vücudu nasıl etkilediğini anlamaya çalışır. Bundan sonraki aşama hastadan edinilen bilgiler ve hekimin muayene bulguları doğrultusunda ishalin sebebini anlayabilmek için bazı bazı tanısal işlemler yapılmasıdır.

 

-          Öncelikle vücudun ne miktar sıvı ve  elektrolit kaybettiğinin anlaşılması ve organizmanın bundan ne kadar etkilendiğinin anlaşılması için bazı kan tahlillerin yapılması gerekir.

-          Büyük abdest nümunesi alınarak mikrobiyolojik inceleme yapılır. Yine üyük abdestte kan olup olmadığı araştırılır.

-          Gereken hastalarda rektosigmoidoskopi veya kolonoskopik inceleme (ucunda ışık olan bir aletle makattan girilerek kalın barsakların incelenmesi işlemi) yapılır.

-          Basit karın grafilerinin çekilir, eğer şüpheli bir durum varsa daha ileri ve detaylı karın grafileri çekilir.

-          Karın Ultrasonografisi

 

 

Bütün bu incelemeler sonunda ishalin sebebi ve vücudun bundan ne kadar etkilendiği anlaşılır ve tedavi ona göre düzenlenir. Doğru teşhis ve tedaviden sonra hasta süratle düzelir.

 

Değerli okuyucular, gördüğünüz gibi ishal  öyle basite alınacak bir durum değil. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve kalp, akciğer, böbrek gibi organlarında rahatsızlık olan hastalar bu gibi sıvı ve elektrolit kayıplarından çok fazla etkilenirler ve maalesef hastaların bazıları kaybedilebilir.

 

 

Sağlıklı günler dileklerimle…

 

Prof.Dr.Erdoğan Sözüer

Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı