Sağlıklı yaşam için suda eriyen vitaminlerin önemi ….

Değerli okuyucular daha önceki yazılarımızda vitaminlerin esas olarak suda ve yağda ve suda eriyenler olarak iki ana gruba ayrıldığını söylemiştik. Bu iki grup arasında gerek yapısal gerek fonksiyonel olarak çok ciddi farklar vardır. Bu yazımızda suda eriyen vitaminler hakkında sizlere bazı bilgiler aktarmaya çalışacağım. Suda eriyen vitaminler, B₁, B₂, B₃, B₁₂  ve C vitaminleridir. Bu vitaminler organizmada pek çok olayın düzenlenmesinde ve metabolik fonsiyonlarda etkilidir. B vitaminlerinin karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında önemli rol oynadıkları gibi, kan yapımında da vazgeçilemez görevleri vardır.

B₁₂ vitamini hariç genellikle bitkisel kaynaklı besinlerde bulunurlar. Bu vitaminlerin çoğu ısıya duyarlı olduklarından pişirilen ya da kaynatılan gıdalarda miktarları önemli derecede azalır. Bu yüzden bu vitaminlerden zengin sebzeler iyice yıkandıktan sonra mümkünse kaynatılmadan yenmeli ya da az miktarda kaynatıldıktan sonra suyu süzülmeden yenmelidir. Diğer taraftan bu vitaminler vücutta depolanmazlar, vücut ihtiyacının fazlası olan miktar idrar  yolu ile atılır. Sadece B₁₂ vitamini’nin karaciğerde yaklaşık bir yıllık deposu olduğunu biliyoruz. Bu yazımızda sizlere suda eriyen bazı vitaminler hakkında bilgiler aktarmaya çalışacağım.

B₁ vitamininden başlayalım. Özellikle sinir sistemi için gerekli olan B₁ vitamini, fındık, buğday, pirinç gibi taneli tahıl ürünleri, sığır etinde bulunmaktadır. Günlük ihtiyacı 1.5 mg olan bu vitaminin eksikliğinde bazı sinir bozuklukları ortaya çıkmaktadır.

 B₂ vitamini metabolik  faaliyetlerin yürütülmesinde ve derinin sağlıklı olmasında etkilidir. Sığır eti, yumurta, süt, fındık, kepek, buğday gibi gıdalarda bulunan B₂ vitamininin günlük ihtiyacı yaklaşık 1.5 mg dır. Eksikliğinde boğazda ve ağız içinde ödem ve kızarıklık, boğaz ağrısı, ciltte yağlanma ve bazı göz rahatsızlıkları ortaya çıkar.

B₆ vitamini hormonların düzenli salgılanması ve sinir sistemi üzerinde etkilidir. Ayrıca vücudun immün sistemini güçlendirir. Sığır eti, balık, yumurta ve muzda bulunan B6 vitamini eksikliğinde kol ve bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma ortaya çıkar. Özellikle çocukluk dönemindeki eksikliklerde kansızlık görülür. 

                                                                              

 

 

 

 

B₁₂ vitamini.   Bu vitamin suda erir, ısıya dirençlidir ama ışığa duyarlıdır ve karaciğerde depolanır. Anemiyi (kansızlık) önlemek, sinir sistemini sağlıklı çalışması ve bazı hücrelerin yenilenmesi için şarttır. Günlük gereksinimi 3 – 6 mg dır. Sadece hayvansal kaynaklı besin maddelerinde bulunur. Bu nedenle katı vejetaryenlerin (sadece bitkisel kaynaklı beslenme) bebekleri  B12 vitamin depoları eksik olarak dünyaya gelebilir.

B₁₂ vitamini ne işe yarar?

-          Sinir kılıflarını korur

-          Kemik iliğinde alyuvar yapımını düzenler

-          Demirin depolanmasını sağlar

-          Beyin fonksiyonlarına destek olur

-          Vücuttan toksinlerin (zararlı maddelerin) atılmasına katkıda bulunur

-          Kalp damar sistemine olumlu katkıda bulunur.

 

 

Balık, tavuk, yumurta, süt, et  B₁₂ vitamininden zengin besinlerdir. Midenin bir kısmının alındığı ameliyatlardan sonra, ince barsakların son kısmının çıkarıldığı ameliyatlarda ve barsaktan emilim bozukluğunun olduğu durumlarda, uzun süre mide asidini azaltan ilaçlar kullananlarda, yaşlılarda, hamilelerde, süt veren kadınlarda B₁₂ vitamini eksikliği ortaya çıkmaktadır. B₁₂ vitamini eksikliğinde şu bulgular görülebilir:

-          Anemi

-          Halsizlik, güçsüzlük, yanma, kol ve bacaklarda duyu kaybı, karıncalanma, güçsüzlük

-          Denge bozukluğu,  yürüme güçlüğü

-          Unutkanlık, bir işe konsantrasyonda zorluk

 

C viştamini. Bu vitamin demirin bağırsaklardan emiliminde, vücudun hastalık etkeni mikroorganizmalara karşı bağışıklık direncinin artırılmasında ve metabolizmamızdaki pek çok biyokimyasal süreç için gerekli olan bir vitamindir. Vücutta depo edilemez, bu nedenle günlük ihtiyaç taze olarak karşılanmalıdır. Hatta fazla alınan C vitamini,  B₁₂ vitamininin emilimini ve metabolizmasını olumsuz şekilde etkileyebilir. Dengeli beslenenlerde C vitamini eksikliğinin olması nadirdir.

 

 

C vitamini eksikliğinde görülebilecek belirtileri şu şekilde özetleyebiliriz:

-          Diş etlerinde şişme, kanama ve yapısal bozukluklar, skorbüt

-          Bazı kemiklerde kemik zarı altında kanamalar

-          Yorgunluk, güçsüzlük

-          Kas ve eklem ağrıları

 

Portakal, limon, mandalina, domates, havuç, kivi, çilek, brokoli, lahana, kırmızı biber ve ıspanağın C vitamininden zengin gıdalar olduğunu biliyoruz.

 

Sağlıklı günler dileklerimle…

 

Prof.Dr.Erdoğan Sözüer                                                                                                                               Genel Cerrahi Uzmanı