Sağlıklı Bir Yaşam İçin YAĞDA Eriyen Vitaminlerin Önemi...
Değerli okuyucular, bir önceki yazılarımızda vitaminler hakkında genel bilgiler vermiş daha sonrada özellikle suda eriyen vitaminlerden bahsetmiştik. Bu yazımızda da sizlere diğer vitaminlerden bazı ciddi farklılıklar gösteren yağda eriyen vitaminler hakkında bilgi vermeye çalışacağım.
Yağda eriyen vitaminler hangileridir? Bunların özellikleri nelerdir?
Yağda eriyen vitaminler A,D,E ve K vitaminleridir. Bu vitaminler sindirim sisteminden yağlarla birlikte emilirler ve yağlarla taşınırlar. Bu nedenle yağların emiliminin bozulduğu durumlarda bu vitaminler emilemez ve ciddi rahatsızlıklar ortaya çıkar. Örneğin safra ve pankreas salgısı bozukluklarında yağda eriyen vitaminlerin eksiklikleri ortaya çıkar. Suda eriyenlerin aksine yağda eriyen vitaminler esas olarak karaciğerde depolanırlar. Örneğin A vitamininin 10 ay, D vitamininin ise 4 aylık ihtiyacı karaciğerde depo halinde bulunur. Tabii burada önemli bir nokta şudur; bu depoların olabilmesi için karaciğerinde normal olması gerekmektedir. Diğer özellikleri arasında, ısı, kaynatma ve kızartmaya dayanıklı olmaları, ve genellikle hayvansal gıdalarda (et, süt, yumurta) bulundukları sayılabilir.
Değerli okuyucularım sizlere vitaminlerin gereksiz yere, fazladan alınmaması gereken ilaçlar olduğunu tekrar hatırlatmak istiyorum. Her ilaç gibi vitaminlerde ancak doktor gerekli görürse alınmalıdır. Nereden geldiği, ne olduğu, kaynağı belli olmayan vitamin adı altında satılan ürünlerden uzak durmanız gerektiğini önemle vurguluyorum.
İsterseniz A vitamininden başlayalım. A vitamini ne işe yarar, özellikleri nelerdir?
A vitamini vücudumuzun ihtiyacı olan temel vitaminlerden biridir. Görevleri arasında şunlar
sayılabilir:
- Bazı hücrelerin (özellikle derinin) yenilenmesine yardımcı olur. A vitamini eksikliğinde deride kuruma ve kepeklenme meydana gelir.
- Enfeksiyonlara karşı mücadelede gereklidir. Bu vitaminin eksikliğinde vücut enfeksiyon hastalıklarına karşı daha dirençsiz olur, mevcut bir enfeksiyon da daha geç iyileşir.
- Vücudun savunma sisteminin normal şekilde çalışması için gereklidir.
- Hamilelikte bebeğin gelişimi için gereklidir.
- Az ışıkta görmemize yardımcı olur. A vitamini eksikliğinde gece körlüğü dediğimiz durum ortaya çıkar.
Şimdide özellikle kemik gelişimi için şart olduğunu bildiğimiz D vitamininden bahsedelim.
D vitamini gerçektende organizma için olmazsa olmaz vitaminlerden birisidir. D vitamininin yaklaşık %80’i güneşin deriye teması sonucu sağlanıyor. Vücudun 15-20 dakika güneş ile teması 4-5 Ünite D vitamini sağlıyor. D vitamininin yapılabilmesi için güneş ışınlarına ihtiyaç vardır. Bu nedenle özellikle bebekleri güneş ışınlarından yararlandırmak gerekir. D vitamini bitkisel besinlerle (D2) veya hayvansal besinlerle (D3) (süt, süt ürünleri, balık, balık yağı, yumurta, tereyağı) alınabilir. Bu nedenle hem bu tip gıdaları almak önemli hem de güneşlenmek önemlidir.
D vitaminini başlıca etkileri şunlardır:
- Kemiklerden kalsiyumun kana geçişini sağlayarak kemik ve diş gelişimde etkilidir.
- Barsaklardan kalsiyum emilimini artırır.
- Kalbi güçlendirir
- Bağışıklık sistemini güçlendirir
- Beyin fonksiyonlarını destekler
- Şeker hastalığını geciktirir
- Vücudun kanserle mücadelesinde etkilidir
Yeterli miktarda D vitamini alınmazsa neler olabilir?
- Çocuklarda raşitizm
- Kafatası kemiklerinde yumuşama
- Dişlerin mine tabakasında düzensizlikler
- Eklem rahatsızlıkları
- El ve ayak bileklerinde epifiz genişlemeleri
- Erişkinlerde kemik bozuklukları ve kemik erimesi
K vitamininin vücuttaki görevi nedir?
K vitamini, kanın pıhtılaşmasını sağlayan bazı maddelerin yapılmasında etkili olan çok önemli bir vitamindir. K vitamini eksikliğinde:
- Pıhtılaşma bozuklukları. Bu durumda vücutta her hangi bir nedenle bir yaralanma, kanama olduğunda, kanamanın durması çok uzun zaman alır veya durmaz. Ciddi kan kayıpları meydana gelir.
- Sebepsiz burun kanamaları
- Diş etlerinden kanama
- İdrar yollarından kanama
- Büyük abdest ile kan kaybedilmesi
- Adet kanamalarının aşırı miktarda olması
- Basit çarpmalarda ciddi morarmaların olması gibi belirtiler ortaya çıkar.
K vitamini özellikle zeytin yağı, soya fasülyesi yağı, kanola yağı, brokoli ve haşlanmış ıspanakta bulunmaktadır.
Yağda eriyen vitaminler arasında E vitamininin ayrı bir yeri vardır. Bu vitaminle ilgili bilgileri başka bir yazımızda dile getirmeye çalışacağım.
Sağlıklı günler dileklerimle…
Prof.Dr.Erdoğan Sözüer
Genel Cerrahi Uzmanı