Morbid Obezite (Öldürücü Şişmanlik)
Değerli okuyucu ‘morbid obezite’ deyince neyi anlıyoruz önce ona bir bakalım. Obezite şişmanlık demektir. Normal olması gerektiğinin üzerinde kiloda olmaya şişmanlık diyoruz. Pek çok insan normalin biraz üzerindeki kilosuyla gayet sağlıklı bir yaşam sürmektedir. Ancak bu fazla kilolar belli bir seviyeyi geçince artık kişinin sağlığını ciddi şekilde tehtid etmeye başlar. İşte bu sınıra mobid obezite yani ölümcül sonuçlara yol açabilecek şişmanlık diyoruz.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda hem Ülkemizde
hem de Dünyada obezitenin giderek hızlı
bir şekilde arttığı görülmektedir. Görülüyorki toplum sağlığımızı önemli ölçüde
tehtid eden bir
problem ile karşı karşıyayız.
Şişmanlığın bir ölçüsü var mı? Kimlere şişman denir? Tabii ki bilimsel ölçülere göre şişmanlığın sınırları vardır. Şimanlık için en yaygın kullanılan ölçüm; Vücut Kitle İndeksi (VKİ) dir (vücut ağırlığının (kg), boyun (m) karesine bölünmesiyle (kg/m2) ortaya çıkan sonuç). VKİ sine göre kişiler zayıf, normal kilolu, fazla kilolu ve şişman olarak gruplara ayırmışlardır.
VKİ Değerlendirme
18.5 ? Zayıf
18.5-25 Normal kilolu
25-30 Fazla kilolu
30-40 Şişman
40 ? Morbid obez
Şişmanlığın ne zararı var? Şişmanlık, başta kalp ve damar sistemi, solunum sistemi ve hormonal sistem olmak üzere sindirim sistemi, iskelet sistemi ve genital sistemi de etkileyerek birçok önemli rahatsızlığa zemin hazırlayan bir durumdur. Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol, solunum rahatsızlıkları, eklem hastalıkları, adet düzensizlikleri, kısırlık, iktidarsızlık, safra kesesi hastalıkları, taş oluşumu, bazı kanser türleri şişmanlık ile doğrudan ilişkili hastalıklardan bazılarıdır.
Uygun kilo vermenin sınırı nedir? Hızlı kilo vermenin sakıncası var mı? Çok önemli bir konu. Bazan çok kısa sürede fazla kilo vermek için aşırı diyet veya vücudu yıpratıcı sportif aktiviteye giriliyor. Bunun vücudun metabolizması ve dengeleri üzerinde negatif etkileri olmaktadır. Şunu bilmeliyizki süratle verilen kilolar sonra süratle geri alınır. Sağlıklı bir diyetle ve uygun fiziki aktivite ile verilmesi gereken kilo ayda 2 kg. kadar olmalıdır. Obez kişilerde bu doktor kontrolünde olmak kaydıyla 4 kg. a kadar çıkartılabilir. Ancak aramızda kendini deniz mevsimine hazırlamak için bir ayda 10 kg. veren kişiler yok mu? Gazetelerde haftada bilmem kaç kilo kaybettiren rejimler vermiyorlar mı? Peki organizma ne oluyor? Vücut nasıl yıpranıyor ve nasıl bir hücre yıkımı oluyor? Bu kilolar sonra fazlasıyla nasıl geri alınıyor? Bu nedenle uygun kiloya inmek ve orada kalmak için her bireye göre farklı bir plan yapılmalıdır ve kesinlikle kısa sürelerde aşırı kilo verilmemelidir.
Şişmanlığın diyetle kontrol altına alınmasında nelere dikkat edilmelidir? Öncelikle enerji alımının kısıtlanması gerekir. Kişi halen aldığı günlük kalori miktarını 500-1000 Kkal azaltmalıdır. Bu kalori kısıtlaması ile haftada 0.5 kg veya biraz daha fazla kilo vermek mümkündür. Bu ideal bir kilo verme hızıdır. Evet günlük alınan kalori miktarı azaltılacak ancak 800 K kalorinin altına da düşülmemelidir. Bu nedenle günlük istirahat enerjisi, bazal metabolizma gibi bazı hesapların yapılması gereklidir. Bunlar uzman kişilerce yapılarak sizlere yol gösterilir.
Şişmanlığın ilaçla tedavis hakkında ne düşünüyorsunuz? Şişmanlık tedavisinde gıda alımını azaltan ilaçlar, metabolizmayı hızlandıran ilaçlar ve barsaklardan gıdaların emilimini azaltan ilaçlar kullanılmıştır. Bu ilaçlar bazı hastalar tarafından tolere edilemezler ve bazı istenmeyen etkilere sahiptirler. Bu nedenle zayıflatıcı ilaçlarla ile ilgili istenen sonuçlar alınamamıştır.
Şişmanlık yönetiminde sporun yerinden biraz bahseder misiniz? Egzersizin kilo kaybındaki ve kilonun korunmasındaki olumlu etkileri tartışılmaz bir gerçektir. Ekzersizin olumlu etkileri sadece fiziki değil aynı zamanda psikolojiktir. Kişi kendini daha dinç, güçlü ve azimli hisseder. Çünkü şişmanlıkla mücadele kondisyon isteyen bir maraton gibidir. Egzersizin şişmanlık tedavisindeki olumlu etkilerini şu şekilde özetleyebiliriz: Egzersiz sırasında ve sonrasında enerji harcanmasında artış
- İstirahat metabolizma hızında artış
- Yağ içeriği yüksek gıdaların tercihinde azalma
- Diyet sırasında yağsız vücut kitlesinde daha az kayıp
- Diyet sırasında istirahat metabolizma hızında daha az düşüş
- Olumlu psikolojik etkiler
- Obeziteye bağlı komplikasyonların gelişme riskinde azalma
Hocam şimdiye kadar
hep genel bilgilerden bahsettiniz, bu konunun genel cerrahiyle ne ilişkisi vardır?
Değerli okuyucu, şişman hastalarda VKİ 40’ın üzerinde olan
veya VKİ si 35’in üzerinde olup şişmanlığa bağlı hastalıklar nedeniyle yüksek
risk altında olan kişiler tüm tedavilere rağmen uygun kiloya indirilemiyor ise
bu hastalara değişik cerrahi girişimler uygulanmaktadır. İşin doğrusu şişman hasta bu sınırlarda genel
cerrahinin ilgi sahasına girmeye başlamaktadır. Cerrahi tedaviler ile fazla
kiloların %40 ile 70 kadarı atılabilmektedir.
Morbid obezite cerrahisi hakkında biraz
bilgi verir misiniz?
Önce şunu belirteyim mobid obezite ile uğraşmak tam bir ekip
işidir. Çünkü pek çok uzmanı ilgilendiren sorunlar var ve bunlar beraberce kafa
yorularak, emek verilecek çözülebilecek sorunlar.
Endokrinolog Diyetisyen
Kardiyolog Fizyoterapist, solunum fizyoterapisti
Göğüs hastalıkları uzmanı Spor hekimi, Kondisyon uzmanı
Psikiyatrist Özel yetişmiş hemşire
Anestezist Genel cerrahi uzmanı
Obesite cerrahisine aday hastalar nasıl seçiliyor? Obezite cerrahisine karar verilmeden önce hasta çeşitli tetkiklerden geçirilir. Hayatı tehtid eden bu şişmanlığa yol açan altta yatan bir hastalığın olup olmadığı araştırılır. Eğer böyle bir sebep tespit edilirse bunun tedavi edilmesi gereklidir.
Hasta seçiminde kabul edilmiş Uluslararası kriterler vardır.
- VKİ 40 ? olacak
- VKİ 30-40 arasında ancak hipertansiyon, şeker hastalığı, uyku apnesi (uykuda nefesin tutulması) var.
- Yaş 18-60 arası
- Mevcut obezitenin en az 3 yıldır var olması
- Hormonal bir hastalığın bulunmaması
- Alkol, madde veya ilaç bağımlılığının olmaması
- Hastanın tedavi ve takiplerde uyumlu olması
- Kabul edilebilir bir ameliyat riskinin olması
Şişmanlığın cerrahi tedavisi hakkında bilgi verir misiniz? Değişik cerrahi tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Genel olarak ikiye ayırmak mümkündür:
- Midenin hacmini küçülten ameliyatlar
- Alınan gıdaların geçtiği sindirim sistemini by pass ederek gıdaların emilimini azaltan ameliyatlar.
Tabiiki tüm tedavi yöntemlerinin kendine göre avantajları ve dezavantajları vardır. Ancak şunu mutlaka söylemeliyim, tüm bu cerrahi işlemler bu konuda tecrübeli ekiplerce, çıkabilecek komplikasyonlara müdahale edebilecek kişilerce yapılmalıdır. Bu uygulamalar içinde günümüzde en sık uygulama alanı bulan ameliyat halk arasında tüp mide olarak isimlendirilen sleeve gastrektomidir. Ancak tüm uygulanan ameliyatlar sonrası görülebilecek bazı komplikasyonlar vardır.
Cerrahi tedavi adayı olan hastaların ilgili ekipler tarafından uygulanacak ameliyat hakkında detaylı şekilde bilgilendirilmeleri komplikasyonlar, beklentiler açık açık konuşulmalıdır.
Doktor bey sizin zayıflama için öneriniz nedir? Zayıflama için her gün yeni yöntemler yeni formüller öne sürülüyor. İlgisi olan veya olmayan pek çok kişi mucize diyetler pazarlıyor. Hormonal bir hastalık yoksa yapılacak üç şey var:
- Kalorisi yüksek gıdalardan uzak durulacak ve daha az yemek yenecek.
- Değişik yollarla daha fazla kalori harcanacak. Düzenli spor, yürüyüş, mümkün olduğunca araba ve asansörü hayatımızdan çıkarma, ev, bahçe işleri yapma gibi fiziki aktiviteler sayılabilir.
- İlk iki maddeyi geçici bir süre değil devamlı uygulamak, yani bir yaşam tarzı haline getirmek.
Olayın tüm özeti budur. Ancak kişinin altta yatan bir hormonal hastalığı varsa tabiiki bu söylenenler yetmez. Bu durumda daha ileri tedaviler ve özel önlemler alınması gerekir.
Aklımızda kalanlar
ü Şişmanlığın adeta salgın bir hastalık olmasını önlemede insanlara sağlıklı beslenmenin önemi ve uyulması gereken ilkelerin öğretilmesi önemlidir.
ü Bunun için bireyler düşük kalorili beslenmeye ve günlük spor yapmaya yönlendirilmelidir.
üŞişmanlığa toplumun bakış açısı genellikle kozmetiktir. Öncelikle bu bakış açısının değişmesi ve sorunun ciddi bir sağlık problemi olduğu görüşü geliştirilmelidir.
Sağlıklı günler dileklerimle ......
Prof.Dr.Erdoğan Sözüer
Genel Cerrahi Uzmanı