Apandisit

Prof.Dr.Erdoğan Sözüer

Apandisit genel cerrahide acil ameliyata yol açan hastalıkların en sık görülen sebebidir. Her yaşta görülebilir ancak daha çok genç erişkinlerde ortaya çıkmaktadır, kadın erkek görülme oranı neredeyse eşittir.

Zamanında doktora başvurulduğunda ve doğru tanı konulup hasta ameliyat edildiğinde basit, problem çıkarmayan bir hastalıktır. Hasta bugün ameliyat edilir yarın evine gönderilir. Ancak maalesef her vakanın seyri böyle olmamaktadır.  Hastaların bir kısmı ağrılarını kendi geçirmeye çalışıyor, ağrı kesiciler alıyor, hatta antibiyotikler alıyor. Bu kendi kendine tedavi çok ciddi zaman kaybına yol açıyor ve hasta sonuçta apandisiti patlamış bir durumda, karın içinde yaygın iltihap ile geliyor. Ortaya ciddi komplikasyonlar ve yüksek ölüm oranları çıkıyor.

Apandisitte diğer bir önemli sorun ise hasta doktora başvursa dahi tanının kolay konulamamasıdır. Evet apandisitte doktoru yönlendirecek şikayetler, karın muayene bulguları vardır  ancak bazan hastalık çok farklı şekillerde seyredebilmektedir. Maalesef her hasta kitaplarda yazdığı gibi tipik bulgularla karşımıza çıkmıyor gelmiyor. Özellikle kadınlarda tanı zordur, hele hamile ise veya kadın doğumla ilgili problemleri varsa. Çocuklarda ve yaşlılarda da farklı tablolar ortaya çıkabilir ve tanı zorlaşır. Gerçektende bebeklik ve ileri yaş grubunda apandisitlerin neredeyse tamamı delinmiştir. Şeker hastalığı olan hastalarda karın muayene bulguları çok değişebilir bunlarda da tanı zordur. Ayrıca ağrı kesici, antibiyotik almış hastalarda da ilacın etkisi ile muayene bulguları maskelenir. Apandisitin hiçte kolay bir hastalık olmadığını anlamışsınızdır sanırım. Gerçektende apandisit tanısı, laboratuar ve radyolojik bulgulardan ziyade hekimin muayene bulgularına göre tanı koyacağı ve tecrübesini ortaya koyarak karar vereceği durumlardan biridir.

Apandisit, appendiks denen organın iltihabi hastalığıdır. Apendiks iç çapı dar olan bir organdır. Bu nedenle çok kolay tıkanabilir. Sertleşmiş büyük abdest  parçacıkları, meyve çekirdekleri, bitki tohumları, kemik parçacıkları, barsak solucanları tıkanmaya an sık yol açan sebeplerdir. Bazen  bölgedeki lenf bezlerinin şişmesi de organın tıkanmasına yol açabilir.

Sebep ne olursa olsun bir tıkanıklık olduğu zaman organ şişmeye ve içinde mikroplar birikip çoğalmaya başlar. Giderek basınç artar organın kanlanması, beslenmesi bozulur. Zamanında müdahale edilmeyen hastalarda organda gangren (çürüme) meydana gelir ve organ delinir. İçindeki tüm mikroplar, iltihabi materyal ve barsak içeriği karın içine yayılır. İşte tüm çabamız bu hale gelmeden hastayı ameliyata almak ve iltihabi organı delinmeden, etrafına yayılmadan çıkarmak içindir.

Hocam apandisit’in belirtileri nelerdir? Ne hissedersek şüphelenelim?

Karın ağrısı, iştahsızlık ve kusma temel belirtilerdir. Ağrı önceleri göbek etrafında, mide üzerinde başlar ve saatler içinde (4-6 saat) karnın sağ alt tarafına yerleşir. Ara sıra azalıp çoğalabilir ancak devamlıdır. İştahsızlık apandisit tanısında çok önemli bir bulgudur. İştahsızlık hastalığın devamında bulantı ve kusma şeklinde ilerler. Barsak alışkanlıklarında değişikliler (bazı hastalarda kabızlık bazılarında ise ishal) olabilir. Bu bulgulara ilaveten ateş, titreme, terleme gibi tüm vücudu ilgilendiren belirtiler ortaya çıkabilir.  

Tanıyı nasıl sağlıyorsunuz?

Öncelikle hastanın şikayetlerinin dinlenmesi önemlidir. Yapılan karın muayenesinden elde edilen bulgularında dikkatle değerlendirilmesi gerekiyor. Muayenede karın bölgesinde hassasiyet, sertlik tespit edilmesi, ağrıyı arttıran manevraların uygulanması cerrahı yönlendirir.

Muayene bulgularının yanı sıra bazı laboratuar testleri ve radyolojik incelemeler yol gösterici olur. Ancak ameliyat kararı esas olarak muayene bulgularına dayanılarak verilir.

Ameliyat kararını vermek zor mu?

Şimdi yukarda anlatılanlara bakıldığında, karın içindeki pek çok organın hastalığında bu bulguları görüyoruz. Kitabi bilgi şudur; apandisit karın içi tüm organ hatalıklarını taklit edebilir. Gerçektende akut apandisit mide hastalıkları, ülsere bağlı delinme, safra kesesi iltihapları, pankreas bezinin iltihabı, yumurtalıklarla ilgili rahatsızlıklar, dış gebelik, idrar yolları iltihapları ve taşları,  yaşlı kalp hastalarında barsağın beslenmesini bozan damar tıkanıklıkları  gibi pek çok hastalıkla karışır.

Burada cerrahı bekleyen iki soru vardır. Birincisi ilaçla tedavi edilebilecek bir hastayı gereksiz yere ameliyata mı alıyorum. Yoksa acil ameliyat gereken bir hastayı bekletiyor zaman mı kaybediyorum. Tabii ki iki durum da hastanın aleyhinedir. Bu durumda bulguların değerlendirilmesinde ve karar verme aşamasında cerrahın deneyimi ön plana çıkmakta ve önem taşımaktadır. Karar vermek sanıldığı kadar kolay değildir.

Akut apandisitin tedavisi nedir?

Hastalığın tek ve kesin tedavi cerrahidir. İltihabi organın en erken dönemde ve süratle çıkartılmalıdır. Ameliyat açık veya kapalı yöntemle (laparoskopik olarak) yapılabilir.

Aklımızda kalanlar…..

·         Akut apandisit basit bir hastalık gibi görünmesine karşılık, zamanında müdahale edilmezse hayati riski olan bir hastalıktır. 

·         Apandisit şüphesi olan hastalar kendi başlarına ağrı kesici veya antibiyotik almamalıdırlar.

Sağlıklı günler dileklerimle ….

                                                     Prof.Dr.Erdoğan Sözüer                                                                                                          Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı